Miód lipowy od najdawniejszych czasów był jedną z najbardziej poszukiwanych odmian, bowiem ceniono go - przede wszystkim ze - względu na powszechnie znane walory lecznicze. Był składnikiem wielu leczniczych mikstur stosowanych w medycynie ludowej.
Współczesna medycyna potwierdza, ale też i nadal okrywa jego lecznicze i profilaktyczne walory.
Jeden z najsłynniejszych polskich miodów lipowych od wieków pozyskuje się w Puszczy Białowieskiej. Zwany jest do dzisiaj „lipcem białowieskim”.
W publikacji „Białowieża w albumie”, wydanej w Warszawie w 1903 roku, Zygmunt Gloger po puszczańskiej wycieczce, na którą wybrał się z Henrykiem Sienkiewiczem, opisując knieje i ostępy leśne tak pisał o tamtejszych lipach i „lipcu białowieskim”...
Po tych drzewach należy się miejsce miododajnej lipie, która tu wyrasta równie wysoko i równie prosto jak sosna, dźwigając niewielką koronę z gałęzi na wierzchołku. Kto tylko zna lipy ogrodowe, zwykle gałęziste od ziemi, ten, stojąc wśród lip białowieskich, gotów zapytać: co to za drzewa? Na tych wyniosłych koronach pszczoły zbierają lipiec, nie tylko biały jak masło śmietankowe, ale różniący się przytem znacznie od wszystkich lipców ogrodowych swoim szczególnym aromatem i smakiem, a przytem ceną bajeczną. Czy to bowiem dlatego, że pszczelnictwem mała liczba mieszkańców puszczy się zajmuje, czy że lipiec tutejszy poszukiwany jest przez amatorów ze stron dalekich, ale cena garnca (bo na wagę tu jeszcze sprzedawać nie umieją) dochodzi nieraz do 15-tu rubli!
 
 
Warto wiedzieć o miodzie lipowym...
Barwa: w stanie płynnym (patoka) od jasnej, żółtawej do jasno-bursztynowej z zielonkawym odcieniem pochodzącym od domieszki spadzi, która zazwyczaj towarzyszy kwitnieniu i nektarowaniu lip; skrystalizowany (krupiec) od białej do złocistożółtej.
Konsystencja: gęsta, lepka ciecz (konsystencją i barwą zbliżona do oleju rycynowego) - silnie higroskopijna (w suchym powietrzu traci wodę, w wilgotnym - chłonie wilgoć całą powierzchnią). Powinien być przechowywany w szczelnie zakręconych słojach.
Krystalizacja: drobnoziarnista lub w postaci niewielkich krupek (grudek), następuje w czasie kilku tygodni (zazwyczaj do dwóch miesięcy).
Zapach: silny, wyrazisty, przypominający kwiat lipy.
Smak i aromat: słodki, lekko szczypiący w język, a nawet lekko drapiący w gardle (charakterystyczny dla tej odmiany miodu), lekko ostry, z wyczuwalnym goryczkowatym posmakiem.
Skład: znajdziemy w nim związki występujące w kwiatach lipy, m.in.: olejek eteryczny, flawonoidy (hesperetyna, hesperydyna, rutyna, izokwercytryna i tiliarozyd), glikozyd - tiliacyna, związek triterpenowy tarakserol, garbniki, związki goryczowe, saponiny, kwasy organiczne (m.in.: kumarowy, chlorogenowy, kawowy) oraz sporo enzymów.
Konglomerat tych składników nadaje miodowi lipowemu wysoką aktywność antybiotyczną. Substancje te działają wykrztuśnie i napotnie, niszczą drobnoustroje występujące na błonach śluzowych dróg oddechowych, zwłaszcza nosa i gardła.
Zastosowanie: ze względu na różnorodność zawartych w nim składników oraz walory smakowe ma szerokie zastosowanie w odżywianiu i lecznictwie.
Od wieków po dziś dzień stosowany jest jako naturalny środek leczenia oraz łagodzenia objawów przeziębienia i grypy oraz w chorób dróg oddechowych (zapalenia oskrzeli i zapalenia płuc), którym towarzyszy wysoka temperatura.
Zawarte w nim olejki eteryczne skutecznie niszczą bakteria występujące w błonach śluzowych dróg oddechowych - w szczególności nosa i gardła.
Ponadto działa napotnie, przeciwgorączkowo, przeciwskurczowo, przeciwkaszlowo i wykrztuśnie.
Szczególnie dobre efekty daje po rozpuszczeniu w ciepłych płynach (temperatura do 45 stopni C), np.: w naparze z kwiatu lipy, owocu maliny, a także w połączeniu z sokiem z cytryny lub mlekiem.
Polecany jest również w profilaktyce chorób serca i układu krążenia oraz schorzeń układu nerwowego (m.in. w nerwicach, nadmiernym podnieceniu nerwowym, stanach niepokoju, stresie i bezsenności).
Badania naukowe udowodniły silne oddziaływanie tej odmiany miodu na bakterie gronkowca, paciorkowca, coli oraz grzyby chorobotwórcze.
Naukowcy zwracają uwagę na dużą skuteczność i aktywność miodu lipowego w leczeniu schorzeń ginekologicznych, we wspomaganiu leczenia chorób układu moczowego, na jego korzystne działanie wspomagające leczenie chorób o podłożu reumatycznym oraz schorzeń przewodu pokarmowego (dzięki właściwościami przeciwbakteryjnym i rozkurczowym).
Uwaga: niektóre publikacje specjalistyczne polecają go, ze względu na sporą zawartość fruktozy, chorym na cukrzycę niezależną od insuliny (cukrzyca typu II).
W tym przypadku trzeba jednak pamiętać, by spożywanie miodu lipowego oraz dopuszczalne dzienne ilości skonsultować z lekarzem-diabetologiem.
Najczęściej zalecane jest stosowanie łyżki stołowej miodu lipowego na szklankę ciepłego (40-45 stopni C) płynu.
W stanach zapalnych błon śluzowych górnych dróg oddechowych korzystne jest picie ciepłego roztworu na noc lub inhalacje z użyciem miodu lipowego.
Podczas leczenia miodem lipowym chorób z przeziębienia z wysoką temperaturą powinno się pozostawać przez 2-3 dni w łóżku, z uwagi na jego silne działanie napotne. Przy kaszlu korzystne jest picie naparu z kwiatu malwy zawierającego, 2 łyżki stołowe (około 50 g) miodu lipowego na 250 ml (szklankę) naparu.
Unijne „Chronione Oznaczenie Geograficzne” (ChOG) posiada lipowy miód drahimski (zachodniopomorskie) - od czerwca 2011 r.
Miody lipowe na „Liście Produktów Tradycyjnych” (wg stanu na 1 lipca 2016 r.).
* Dolnośląskie: miód lipowy krupiec z Ziemi Ząbkowickiej, ryczyński miód lipowy.
* Lubelskie: nadwieprzański miód lipowy.
* Lubuskie: miód lipowy magdaleński.
* Łódzkie: miód lipowy z Doliny Rzeki Mrogi, miód lipowy z gminy Żelechlinek, miód lipowy Ziemi Brzezińskiej, Wzniesień Łódzkich i Rawki.
* Mazowieckie: miód lipowy mariański.
* Opolskie: miód lipowy rudnicki, miód lipowy wołczyński.
* Podkarpackie: miód lipowy lubaczowski.
* Podlaskie: lipiec białowieski, miód lipowy augustowski.
* Śląskie: miód lipowo-spadziowy Ziemi Cieszyńskiej.
* Warmińsko-mazurskie: miód lipowy z Barcji.
* Wielkopolskie: miód lipowy witosławski, miód lipowy z Kopaszewa.
* Zachodniopomorskie: miód lipowy drahimski, miód lipowy przelewicki, miód lipowy wałecki, miód lipowy z Lasu Świętej Marii, miód lipowy z Puszczy Barlinieckiej, miód lipowy dębicki.
Opracowanie: Leszek Horwath
Foto: Leszek Horwath i Dariusz Małanowski | 
